نحوه شستشوی ظروف آزمایشگاهی (راهنمای کامل)
شستشوی ظروف آزمایشگاهی یک فرآیند حیاتی در هر آزمایشگاه است. این کار نه تنها به بهداشت و ایمنی محیط آزمایشگاه کمک می‌کند، بلکه از انتقال آلودگی‌های متقاطع جلوگیری کرده و نتایج آزمایش‌ها را دقیق‌تر می‌سازد. شستشو باید بلافاصله پس از استفاده انجام شود تا مواد شیمیایی خشک نشده و به سطح ظرف چسبیده نشوند. در این مقاله به نحوه شستشوی صحیح ظروف آزمایشگاهی، ابزارهای مورد نیاز، و نکات ایمنی اشاره خواهیم کرد.
چرا شستشوی اصولی ظروف آزمایشگاهی اهمیت دارد؟
• جلوگیری از آلودگی متقاطع: مواد باقی‌مانده از آزمایش‌های قبلی ممکن است نتایج جدید را تغییر دهند.
• حفظ طول عمر ظروف: شستشوی نادرست می‌تواند به ظروف آسیب برساند یا باعث تخریب تدریجی آنها شود.
• رعایت ایمنی: باقی ماندن مواد شیمیایی خطرناک ممکن است سلامتی کاربران را تهدید کند.
مهم‌ترین ظروف آزمایشگاهی برای شستشو
قبل از شروع شستشو، باید توجه داشت که ظروف آزمایشگاهی بسته به کاربرد، جنس و حساسیت نیاز به شستشوی متفاوت دارند. از مهم‌ترین ظروف آزمایشگاهی که باید شستشو داده شوند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
• ارلن مایر: برای نگهداری محلول‌ها و مخلوط‌کردن مواد.
• بشر: مناسب برای گرم کردن یا انتقال مایعات.
• پتری دیش: برای کشت میکروبی یا آزمایش‌های بیولوژیکی.
• پیپت و بورت: برای اندازه‌گیری دقیق حجم مایعات.
• بالن ته گرد و ته صاف: برای واکنش‌های شیمیایی خاص.
برای خرید شیشه آلات و ظروف آزمایشگاهی، کلیک کنید:
تجهیزات مورد نیاز برای شستشوی ظروف آزمایشگاهی
برای شستشوی اصولی ظروف آزمایشگاهی، به ابزار و تجهیزات خاصی نیاز داریم. این ابزارها شامل موارد زیر هستند:
۱- تجهیزات محافظت فردی (PPE):
• دستکش‌های ضد مواد شیمیایی: برای محافظت از پوست در برابر مواد شیمیایی و شوینده‌های قوی.
• عینک ایمنی: برای محافظت از چشم‌ها در برابر بخارات یا اسپری مواد شوینده یا مواد شیمیایی.
• پیش‌بند ایمنی: برای محافظت از لباس‌های فرد شستشوکننده در برابر مواد شیمیایی و لکه‌ها.
۲- برس‌ها:
برس‌ها از ابزارهای ضروری در شستشوی ظروف آزمایشگاهی هستند. بسته به نوع ظرف و نوع ماده باقی‌مانده، می‌توان از برس‌های نرم یا سخت استفاده کرد. برس‌های نرم برای ظروف شیشه‌ای حساس و برس‌های سخت برای ظروف فلزی یا با رسوبات مقاوم مناسب هستند.
۳- محصولات پاک‌کننده:
بسته به نوع آلودگی، استفاده از شوینده‌های مختلف الزامی است:
• شوینده‌های خنثی: برای شستشوی عمومی از شوینده‌های خنثی مانند مواد صابونی یا شوینده‌های غیرخورنده استفاده کنید.
• شوینده‌های اسیدی: برای شستشوی رسوبات معدنی یا بقایای فلزی از اسیدهای رقیق مانند اسید نیتریک یا اسید سولفوریک استفاده کنید.
• شوینده‌های قلیایی: برای حذف بقایای مواد آلی و چربی‌ها از محلول‌های قلیایی مانند سدیم هیدروکسید استفاده می‌شود.
برای خرید مواد شوینده استاندارد، می‌توانید از محصولات سیلور شیمی استفاده کنید.( کلیک کنید )
۴- آب مقطر یا دیونیزه:
برای شستشوی نهایی، از آب دیونیزه یا آب مقطر استفاده کنید تا هیچ‌گونه ماده شیمیایی یا شوینده‌ای بر روی سطح ظرف باقی نماند.
۵- خشک‌کن‌های مخصوص ظروف آزمایشگاهی:
دستگاه‌های خشک‌کن یا رک‌های مناسب برای جلوگیری از تجمع رطوبت و آلودگی.
مراحل شستشوی ظروف آزمایشگاهی
۱- دفع مواد باقی مانده:
ابتدا مواد شیمیایی باقی‌مانده را طبق دستورالعمل‌های ایمنی دفع کنید.
۲- شستشوی اولیه (آبکشی سریع):
پس از استفاده از ظرف، ابتدا آن را با آب معمولی شستشو دهید تا بقایای مواد شیمیایی یا سایر آلودگی‌ها از سطح آن پاک شود.
۳- استفاده از شوینده‌ها:
شوینده‌های مناسب را بر اساس نوع آلودگی انتخاب کرده و آنها را با آب مخلوط کنید. این مرحله باید به‌دقت انجام شود تا تمامی آلودگی‌ها از بین بروند.
۴- آبکشی نهایی با آب دیونیزه:
پس از استفاده از شوینده، ظرف باید با آب دیونیزه شسته شود تا هیچ‌گونه ماده شوینده‌ای باقی نماند.
۵- خشک کردن ظروف:
پس از شستشو، ظرف را با استفاده از یک پارچه تمیز یا در محیطی با جریان هوای مناسب خشک کنید.
نکات ایمنی در شستشوی ظروف آزمایشگاهی
• هود آزمایشگاهی: هنگام استفاده از مواد شیمیایی خطرناک، از هود آزمایشگاهی برای تهویه مناسب استفاده کنید.
• مطالعه دستورالعمل‌ها: قبل از استفاده از هر شوینده یا ماده شیمیایی، دستورالعمل‌های مربوطه را بخوانید تا از استفاده صحیح آنها اطمینان حاصل کنید.
توصیه‌های کاربردی برای شستشوی ظروف آزمایشگاهی
• استفاده از اسید نیتریک رقیق برای از بین بردن رسوبات فلزی مانند کلسیم و منیزیم.
• محلول‌های صابونی و شوینده‌های خنثی برای شستشوی عمومی و حذف بقایای مواد آلی.
• دقت در استفاده از آب دیونیزه برای جلوگیری از باقی ماندن هرگونه آلودگی در سطح ظرف.
سخن پایانی
شستشوی دقیق و به‌موقع ظروف آزمایشگاهی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. استفاده از شوینده‌های مناسب، تجهیزات ایمنی، و رعایت دقیق مراحل شستشو می‌تواند از آلودگی‌های متقاطع جلوگیری کرده و شرایط ایمنی و دقت در آزمایش‌ها را فراهم کند.
برای خرید شیشه آلات و ظروف آزمایشگاهی و سایر محصولات مواد شیمیایی، کلیک کنید:
